De file is de oplossing voor de file
Ondanks alle maatregelen blijft het te druk op de weg. Laat de files de files.
Mensen bedenken zelf wel een oplossing. door Chris Geerling, Trouw
Het bestrijden van files is een zinloze zaak. Het verkeer is
een zelforganiserend systeem,en dat soort systemen maakt
elke ingreep van buitenaf ongedaan. Zelforganisatie treedt op in systemen waar
veel actoren zijn die –onafhankelijk van elkaar– keuzes
kunnen maken. In het verkeer zijn er veel automobilisten die kunnen
kiezen om niet, of vroeger of later te gaan, een andere weg of de trein te
nemen om een wezenlijk verschil in het verkeer te kunnen maken. Aangekondigde stremmingen,
zoals een paar jaar geleden op de A10 bij Amsterdam, hebben niet tot extra files
geleid. Zelforganiserende systemen werken met terugkoppelingen, zoals positieve,
die een op gang gekomen proces versterken en negatieve, die het
proces binnen grenzen houden en die in kracht toenemen naarmate
de afwijkingen sterker worden. Het verkeer kent een heel sterke
positieve terugkoppeling: sociaal en zakelijk gebruik, status en plezier
leiden tot een situatie waarin ’zonder auto’ bijna niet meer kan en voor veel
mensen geen aanvaardbare optie is.
Het verkeer neemt in tal en last toe totdat in het systeem zelf aanwezige krachten
voor tegenwicht gaan zorgen.
Er is maar één negatieve terugkoppeling, en dat zijn files, want op
zichzelf zinnige maatregelen, zoals het stroomlijnen van het verkeer,
leiden niet tot minder file.
Het opheffen van structurele knelpunten helpt ook niet, want voor je het
weet zijn er weer files. Maximumsnelheden, veiligheidsriemen, alcoholcontroles en
carpoolen verhogen de veiligheid en efficiëntie van het verkeer,maar leveren
vooral de kandidaten sneller bij de file af.
Alternatieven worden alleen aantrekkelijk bij meer en niet bij minder file,
daarbij blijft het openbaar vervoer een beperkte en lang niet voor iedereen reële optie.
Tol heffen of rekeningrijden zal hoogstens het soort mensen dat in de file zit
veranderen (meer zakelijk verkeer) en veel mensen die veel rijden kunnen het wel
ergens op voeren als onkosten. Het echt duur maken van het autorijden zou kunnen
werken, maar het zal nooit voor dat doel gebruikt worden. Het zal zoveel kiezers
treffen dat het politieke zelfmoord is.
Vergeet het oplossen van het ’fileprobleem’, want files zijn een structureel en
daarmee onontkoombaar deel van intensief verkeer. De ’dagelijkse’ files zijn het
voor de deelnemende mensen aanvaardbaar ongemak. Laat de files de files, want alleen
files zullen mensen er toe bewegen iets anders te bedenken als het ze te erg wordt.
Het probleem is de oplossing.
Het oplossen van knelpunten en problemen en het bevorderen van alternatieven moet
echter wel gestimuleerd blijven, maar wel op eigen verdienste, zoals veiligheid
en vergeet tolheffing en rekening rijden.
Verder moeten we doorgaan met het belasten van de auto, want het systeem voldoet
geheel aan de definitie van de kunst van belasting heffen volgens Talleyrand,
een minister van Lodewijk de 14de: het plukken van de gans, zodanig dat men een
maximum aan dons en een minimum aan geblaas krijgt. Oftewel:
belast de auto tot het niveau van what traffic will bear, wat men ervoor
overheeft om te kunnen rijden.
Dit alles zou minder kosten, en meer opleveren en vooral het laat de keus bij de mensen.
Dr.ir.C.Geerling is ecoloog.
|